GAYRİ NİZAMİ HARP
Gayri Nizami Harp, Silahlı Kuvvetlerle müştereken ve onun emrinde olarak, savunma stratejisi içinde bir memleketin veya bir parçasının işgaline mani olmak, şayet işgal edilirse, kurtarılmasını sağlamak; taarruz stratejisi içinde düşman gerisinde taarruz kuvvetlerine yardım etmek üzere Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin yaptığı harekâttır. Bu harp, klasik harbin dışında kalan harp harekâtım ihtiva eder. Buna sadece Gerilla Harbi diyen ülkelerde vardır. Gayri Nizami Harp aslında Dünya tarihinde hiç de yeni olmayan bir harp türüdür Özellikle çok yakın tarihlerde Güney Vietnam’da Amerika Birleşik Devletleri Silâhlı Kuvvetlerinin silah, eğitim, sayı ve teknik güç yönünden ez ici üstünlüğüne rağmen, Kuzey Vietnam kuvvetleri ve Vetkong’lara karşı sürdürdüğü muharebelerde Vietkong’ların uyguladığı Gayri Nizami Harbin yenilmez liğinin vurgulanmasından beri askeri yazarların ve yöneticilerin dikkatleri bu harp şekli ve metodu üzerine daha çok toplanmış bulunmaktadır.Tarihte toplumlar,düşmanlarından zayıf oldukları durum larda nizami kuvvetleri dışındaki her çeşit kuvvet ve vasıtadan faydalanarak ve özellikle gizli harekât tekniği kullanarak hasımları ile mücadeleye devam imkânları aramışlar; hasımlarına eş veya ondan kuvvetli olanlar ise ” kalenin içinden fethedilmesi ” veya ” Düşmanın geriden vurulması ” gibi tekniklerle ba şarılarını kolaylaştırmışlardır. Örnekler sayılamayacak kadar çoktur. Kendi tarihimizde, Cengiz Handan itibaren, kurulan Türk devletlerinde Gayri Nizami Harbin lüzumu kavranarak gereği kadar kullanılmış, çeteler ve akıncı müfrezeleri bu harekatın gizli olmayana kuvvetlerini oluşturmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkan harbi sonrasında düşman işgali altındaki Edirne’nin geri alınması, Batı Trakya Türk Devletinin kurulması gibi kahramanlık menkıbeleriyle dolu inanılmaz olaylar Eşref Kuşçubaşı, Aslan bey, Salih bey ve bir avuç yiğitten ibaret Akıncı müfrezesi ile gerçekleşmiştir.I’nci dünya harbi arefesinde ve içinde çok başarılı faaliyet göstererek Dünya’nın ilgisini çeken ” Teşkilat – ı Mahsusa ” bu ha rekât tarihinde önemli bir yer işgal etmiştir. T ürk Kurtuluş Savaşı, çete savaşları, bölgenin mahalli halkı tarafından kahramanca savunulması veya direnilerek kurtarılması gibi çok başarılı Gayri Nizami Harp örnekleri ile doludur.Kurtulu ş savaşı böyle başlatılmıştır. Gazeteci Hasan Tahsin tarafındanİzmir’de Anadolu’yu istila için limana çıkan düşmana sıkılan ilk kurşun bu harekâtın her zaman hatırla yacağımız simgesi olmuştur. “Kuvayı Milliye” şuuru ile bütünleşen ve Kuvayı Milliye adını alan bu harekatın tarihe altın sahifelerle geçen Türk Kurtuluş Harbi mucizesinde (Dünya buna Le miracle Turc diyor) oynadığı rol bilinmektedir. Dünya tarihinde, gerillaların bu isimle ortaya çıkışı ve bunların ordu birlikleri ile işbirliği yapmaları 1808 de İspanya’da Napolyon ordularına karşı verilen savaşlarda belirlenmiştir. Bunu takiben Napolyon’un meşhur Moskova seferinde Rus gerilla birlikleri zor kış şartlarından da yararlanarak ünlü Fransız ordusunun yenilgisini ve bozgununu hazırlamışlardır. Amerika sivil harbi gerilla savaşları şeklinde cereyan etmiştir. Rusya’da 1917 Komünist İhtilali Gayri Nizami Harp tekniklerine göre gelişmiştir. İspanya iç harbinde gerilla harekâtıyla birlikte yıkıcı faaliyetlerde ele alınmış, General Franko’nun meşhur ” Madrid’e yönelen kralcı kuvvetlere mensup dört koldan önce beşinci kolun şehre el atabileceği ” şeklinde dikkatleriçeken sözünden sonra 5 nci kol terimi askeri edebiyata girmiş ve Gayri Nizami Harp harekât türlerinden birinin adı olmuştur .Alman yıldırım harekatını büyük ölçüde engelleyen Rus partizan harekâtı, müttefiklere geniş destek sağlayan Fransız Maquis teşkilatının mukavemeti,Yugoslavya’nın Chetnik ve partizanları ile giriştiği harekât, Hollanda ve Belçika’nın kurtuluş hareketleri bunun başlıca örnekleri olarak sayılabilir. Silahların ve taktiklerin denendiği bu harp, denilebilir ki Gayrı Nizami Harptekniklerinin geliştirilmesi için de bir tecrübe alanı olmuştur.Hitler Almanyasının IInci Dünya Harbi arefesinde 5nci koldan faydalanma teknikleri ilgi ve ibretle takip edilmiştir. II’nci Dünya Harbinde Gayrı Nizami Harp tekniklerinin bir arada ve dahaşümullü olarak kullanıldığını görüyoruz. II’ nci Dünya harbinden sonra uyanan milletler kurtuluş savaşlarını Gayrı Nizami Harp türünde yapmışlardır ve yapmaktadırlar. Çok yakınımızda Orta Doğu’da Filistin kurtuluş cephesinin El Fetih teşkilatı, Gayri Nizami Harp tipinde bir harekât sürdürmektedir. Son olarak, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin kızıl ordusu ile Afganistan’ı işgali karşısında, Afgan gerillalarının Mücahitlerinin var olma savaşı örnek gösterilebilir .Gayri Nizami Harbin ilmî bir etüd şeklinde ele alınarak prensiplerinin ortayakonulması komünist Çin’in eski lideri Mao Tsetung devrine rastlar. Bundan evvel Lawrence’nin yaptığı incelemeler de kayda değer olmakla beraber bu konuya ait eserlerin çoğu Mao’nundur veya Mao’dan mülhem olarak yayınlanmıştır. Bayo, Giap, Che Guevara bu ekolün takipçileri olmuşlardır. Bu gün Gayri Nizami Harp konusunda yabancı memleketlerde yayınlanmış pek çok eser vardır. Bizde ise bu konuda Silahlı Kuvvetlerimize ait çok az sayıda ve ilgili personelin yararlanabileceği resmi yayın mevcuttur. Piyasada bu konuyu içeren tercümeler, sol kitaplar meyanında yayınlanmakta ise de ters maksatlar için faydalanılır mülâhazası ile bunların daçoğu yasak yayınlar listesine alınmış bulunmaktadır. Şunu ifade etmek isterim ki, Türkiye’de, taktik ve tekniklerinden yararlandıkları anlaşılan anarşist ve teröristler dışında kamuoyunun Gayri Nizami Harp konusu ile ilgisi ve dolayısıyla bilgisi başka ülkelerin toplumlarına göre hemen hemen yok gibidir. Oysa, bu harp şekli tarihten beri seyri içinde gelişerek bu gün için geniş kapsamlı ve önemli bir konu haline gelmiştir. Bununla beraber, gelişimi sırasında biriken terimler ve tarifler konu üzerineeğilenleri yanlış anlamalara sevk edecek kadar çok ve karışıktır. İngilizlerin “Unorthodox Warfare”, Amerikalıların “Unconventional Warfare” Fransızların “La guerre non conventionelle”diye adlandırdıkları bu harp şekline mezkûr isimlerin verilmesi tarihi oldukça yenidir. Harbin bu ismi alması II’nci Dünya Harbinden sonraki dönemde kapsam ve öneminin artması zamanına rastlar. Askeri edebiyatta, evvelce kullanılmış olan çete harbi, gerilla harbi, sivil harp , partizan harbi, yıkıcı harp (La guerre subversive) 5′inci kol harekatı gibi terimler bugünkü anlamda Gayri Nizami Harbin muayyen kısımlarını ifade edebilmektedir. “Unconventional Warfare” terimi dilimize gayri muntazam harp, serbest harp, klasik olmayan harp, teamül dışı harp terimleri ile tercüme edilmişse de bunlar tutulmamış , talimname ve askeri resmi dökümanlarda kullanılan “Gayri Nizami Harp” terimi bu harbin resmi adı olarak dilimize yerleşmiş bulunmaktadır. “Gayrı Nizami” deyimine bakarak bu harbi başı bozuk, nizamsız , kuralsız, bir harp diye niteleyenlere rastlanmaktadır. Hemen ifade edelim ki, bu anlayış yanlıştır. Gayrı Nizami Harbin kendisine özgü kuralları, düzeni ve metodları vardır. Gayri Nizami Harp muntazam ordu birlikleri dışında kalan kuvvetlerle yapılan harp manasında anlaşılmalıdır.Gayri Nizami Harp için başlangıçta yaptığımız tarifin dışında, bu konuda yayınlanmış olan kitaplarda değişik ve geniş kapsamlı tariflere de rastlamak mümkündür. Bu tariflerin müşterek kısımlarını alarak aşağıdaki tanımlamada birleşilebilir. “Gayri Nizami Harp, düşman ülkede veya düşmanın işgal etmiş olduğu bir bölgede hakim otoriteyi yıkmak veya zayıflatmak, harekâtını engellemek ve bölgeye sahip olmak maksadıyla çoğunlukla halk kuvveti ve desteği ile yapılan askerî, siyasî ve iktisadî hedeflere yönelen bir harekattır .” Gayri Nizami Harpler, hedef ve gaye bakımından başlıca iki başlık altında mütalaa edilir. a. Gayri Nizami Harbin Askeri Stratejinin Bir Parçası Olarak Kullanılması Bu durumda Gayri Nizami Harp kuvvetleri silâhlı kuvvetlerin emrinde olarak yönetilir. Gayri Nizami Harbin sorumluluğu Silâhlı Kuvvetlere aittir. Silâhlı Kuvvetler henüz yoksa, Gayri Nizami Kuvvetlerin yönetimi merkezi idarece üstlenilir. Hatırlanacağı üzere, Türk Kurtuluş Savaşında Gayri Nizami Harbin hedefiaskeri strateji içinde tayin ve tesbit edilmiştir. Orduları dağıtılmış, tersaneleri elinden alınmış, düşman kuvvetleriyle yer yer işgal edilmiş bulunan Anadolu’nun kurtarılması için Atatürk Kuvayı milliyegerilla faaliyetleri ile genel olarak şu maksatları gerçekleştirmeye çalışmıştır: (1) Dünya kamuoyuna ve Osmanlı yöneticilerine Türk halkının işgali kabul etmediği gerçeğini duyurmak. (2) Müstevlinin yurdun işgal edilmeyen kısımlarını ele geçirmesini önlemek. (3) Nizami ordunun hazırlanması için gerekli zamanı kazanmak. Bilindiği gibi, bu hedefler elde edilmiştir. Gayri Nizami Harp sonuçlarınında katkısıyla, milletin bağrından doğan Türk Orduları ona büyük zaferi armağan etmiştir. Bu başlık altında Fransızların II ’nci dünya harbi içinde yürüttükleri Maquis mukavemet harekâtını zikretmek mümkündür. Hatırlanacağı üzere, güçlü ve usta Alman orduları yıldırım harbi uygulaması ile Fransa’yı süratle işgal ederek Atlantik kıyılarına ulaşmışlar, bu kesin ve büyük sonuçtan ötürü önceleri dayanıklılığı Dünya’ca meşhur olan Majino hattı alay mevzuu olmuş ve Fransız askeri küçülmüştür. Bu ortamda Maquis mukavemet teşkilatının kurulması ve geliştirilmesi ciddive vatansever bir adım telâkki edilmelidir.
birliknet
